Vandaag had ik mijn laatste gesprek met Annelot. De afgelopen jaren heb ik haar mogen helpen. In het begin heel intensief en later wanneer het nodig was en voor de ‘hoogbegaafde APK’.
Op de lagere school vertoonde Annelot het gedrag wat je vaak bij hoogbegaafde kinderen ziet: dromerig en een brede fantasie. Soms was ze heel snel met leren maar andere opdrachten schoten maar niet op. Iemand die altijd in het middelpunt van de belangstelling staat, is Annelot niet. Ze had een klein, hecht groepje vriendinnen dat opviel omdat het uitersten verenigde.
Haar ouders, Helen en Jochem, maakten zich vaak zorgen over Annelot omdat haar inzet zo onvoorspelbaar was. Ze dachten dat hun dochter hoogbegaafd was en wilden graag het beste onderwijs voor haar.
De basisschool wilde daar wel in meedenken maar bleven uiteindelijk bij het standpunt: Annelot doet het prima en ze doet goed mee. Ze lijkt gelukkig dus waarom iets veranderen? Hellen en Jochem legden zich daar morrend bij neer. We moeten meer doen, dachten ze, om Annelot de beste start te kunnen geven. Maar het advies van de school klonk ook niet gek. Ze wilden niet van die ‘pusherige’ ouders zijn.
Het verschil van mening werd een regelrecht conflict toen de school Annelot een havo-advies gaf. Jochem verslikte zich bijna van verbijstering. Annelot op de havo? Die dochter die elke dag naar het journaal kijkt en zo’n boeiende blik op de wereld heeft? Waanzin.
Ze bewogen hemel en aarde maar toch lukte het ze niet om Annelot op het vwo te krijgen. En zo begon ze op de havo. Het ging mis. Ze werd een teruggetrokken meisje, het vriendengroepje viel uitelkaar. Op school had ze wel wat contact maar eigenlijk alleen met een ander meisje dat ook niemand had. Saai vond ze het. ‘Waarom moet ik dat weten?’
Haar ouders ontdekten dat ze tot heel laat opbleef door op haar kamer naar youtube-filmpjes te kijken. ‘Daar leer ik meer van dan van die hele rotschool van jullie!’ Zei ze.
Helen en Jochem besloten hun dochter te laten testen. Voor eens en voor altijd moest vastgesteld worden dat Annelot hoogbegaafd was en meer uitdaging nodig had.
De afspraak werd gemaakt en de uitslag was ontnuchterd: gemiddelde intelligentie. Advies vmbo-theoretische leerweg, misschien havo. Jochem vroeg zijn dochter wat zij er van vond. ‘Ik weet niet’, zei Annelot en ging filmpjes kijken.
Na een half jaar besloten ze tot een tweede test. Het resultaat was nog iets bijgesteld. Absoluut niet hoogbegaafd. Iets bovengemiddelde intelligentie. mavo+.
Helen en Jochem voelden zich gegeneerd. Al die jaren hadden ze op de basisschool ophef gemaakt dat hun dochter niet begeleidt werd en nu bleek dat ze helemaal niet hoogbegaafd is! Ze voelden zich ook schuldig naar Annelot. Hadden ze niet teveel van haar gevraagd? Ze wilden haar laten zien dat ze wisten wat een bijzonder kind ze is. Voelde Annelot zich niet heel slecht nu ze niet aan die verwachtingen van haar ouders voldeed?
Annelot en de IQ-test II
Op de havo ging het nu echt de verkeerde kant op. Annelot haalde nauwelijks meer voldoendes. Het leek alsof ze echt tijd besteedde aan haar huis werk maar het boeide gewoon niet. Van elk uur leren was Annelot zeker drie kwartier bezig om haar aandacht er weer bij te houden. Thuis werd de sfeer gespannen. Annelot was opstandig, grof en leek nergens meer om te geven. Helen wist niet meer wat ze moest denken. Was dit gewoon de puberteit?
Ouders en dochter geraakten verstrikt in het bekende circus, dyslexie, dyscalculie, ADHD, ADD, moeilijk opvoedbaar, moeilijk lerend, bijzonder onderwijs, alle labeltjes kwamen langs. Uiteindelijk vond Annelot zich terug op de kaderafdeling van het vmbo. En ook daar ging het mis. Annelot was diep ongelukkig.
In die tijd leerden Annelot en ik elkaar kennen. Als coach heb je een groot voordeel op de ouders. Je ziet vaak hetzelfde maar als je twijfelt is dat professionele twijfel. Ouders hebben andere zorgen dan jij. Voor mij stond het als een paal boven water dat Annelot hoogbegaafd is. Uitzonderlijk hoogbegaafd zelfs.
Maar die IQ-test dan? Natuurlijk vroeg ik dat aan Annelot. Haar antwoord was duidelijk: ‘IQ-test? Dat gelul? Al die rondjes en vierkantjes, dat heeft toch niets met het leven te maken?’.
Bewust of onbewust had Annelot de tests gesaboteerd omdat ze niet inzag wat de relevantie ervan was. (Dat kan ik me overigens levendig voorstellen, lees later meer over de zin en onzin van IQ-testen).
Samen met Helen en Jochem gaven we Annelot de ruimte en de aanmoediging om het leven weer te zien als een leven. Niet als een verplichte gevangenschap op school. School is gewoon een van de dingen die je doet. Niet wat je bent.
Sindsdien is Annelot ver gekomen. Ze is slim en creatief en heeft haar eigenwaarde gevonden, haar morele ruggengraat. Ze is opgeklommen en mocht naar het vwo.
Dat was het moment dat ze mij vroeg of ik wilde komen naar een gesprek met haar ouders.
We zaten in de Oudhollandse keuken van een appartement in een patriciërshuis in een provinciestad. Jochem zei hoe trots Helen en hij waren dat Annelot de weg teruggevonden had. Hij was geëmotioneerd. ‘Op het vwo kun je weer wat verloren tijd inhalen’, zei Helen nog.
Toen verbaasde Annelot iedereen. Ze stond figuurlijk op. ‘Ik weet dat jullie van me houden maar ik ga niet naar het vwo. Ik wil eerst naar de havo en die afmaken’. Helen en Jochem schrokken, ze dachten dat Annelot niet genoeg zelfvertrouwen had voor het vwo. Ze wilden haar helpen toch die keus te maken. Daarvoor gebruikten ze allemaal praktische en maatschappelijke argumenten’. Annelot hoorde het rustig aan en keek zo af en toe naar mij. Ze had mijn hulp niet meer nodig.
‘Lieverds, ik ga naar de havo. Dat is nu het beste voor mij. Ik héb zelfvertrouwen omdat ik weet dat ik het kan en dat ik daarna naar het vwo ga en misschien dan naar de universiteit. Ik kan dat en dat weet ik. Maar ik moet meer leren dan schoolkennis en dat kan ik alleen als ik het op mijn manier doe. Ik kan weer gelukkig zijn en dat wil ik zo houden. Het zal goed gaan. Trust me’. En zo deed ze het. Helen en Jochem vonden het moeilijk maar vertrouwden op hun dochter.
Annelot is inmiddels bijna afgestudeerd aan de Universiteit van Antwerpen. Dat is mooi en knap. Maar ik ben nog nooit zo trots op haar geweest als toen in die Oudhollandse keuken.