De Alchemist I

Hieronder een stuk dat ik schreef voor Brightlights.nl, de website voor hoogbegaafde jongeren in Nederland

“De Alchemist is een studiegroep van hoog- en veelbegaafde jongeren, geleid door Lodewijk Dekker. Ze komen maandelijks bijeen om een beetje meer te begrijpen van zichzelf en de wereld, hun visies te verbreden, en te ontdekken wat ze zelf bij kunnen dragen.
Waarom? Omdat hoog- en veelbegaafden soms de boot missen. Juist omdat ze veel mogelijkheden hebben. Soms is het zo dat niemand je begrijpt, een andere keer ben jij weer degene die de wereld niet begrijpt. Brightlights vroeg De Alchemist om ervaringen”.

De Alchemist

“In Passendale is de wereld aangerand, verkracht en voor dood achtergelaten”. Passendale is maar een voorbeeld van de ultieme zinloosheid van de Eerste Wereldoorlog. We kijken uit over een weilandje, een plek waar 100 jaar geleden honderdduizenden soldaten elkaar het graf injoegen. In tegenstelling tot de oorverdovende herrie (tussen 18 en 31 juli 1917 werden hier 4.250.000 granaten afgevuurd) is het nu vredig stil.

Blackadder

Is dit een schuldig landschap? Nog dagelijks vinden boeren hier in de akkers menselijke resten. Een been, een drinkbeker, flarden van een stukgeschoten helm, schedels. Hoeveel liter bloed heeft de bodem hier gedronken? En waarvoor? Nu is het stil hier. Heel stil. We staan op een glooiinkje en de wind maakt hetzelfde geluid in je oren als wanneer je op de fiets aan het bellen bent. Uit verdekte luidsprekers die in de grond zitten, hoor je een onberispelijk Engelse stem namen noemen: John Michael Hain, 27; Eric Muir, 17; Archibald Fellows; 21, John McBraide, 16. Het is een eerbetoon en tegelijk de echo van de waanzin. 24 uur per dag worden hier de namen afgelezen van de duizenden jongens en mannen die hier stierven.

Kennen jullie de serie Blackadder? In het vierde en laatste seizoen vraagt korporaal Baldrick aan kapitein Blackadder hoe de Great War begon.

Baldrick denkt dat het begon met ‘a guy called Archie Duke shot an ostrich because he was hungry’.

Geduldig corrigeert Blackadder: no Baldrick, it was about the archduke of Austro-Hungary who was shot.

“But”, vraagt Baldrick, “How did that start the war”.?

“Because, Baldrick, actually, it was simply to difficult not to start a war. People were just too stupid tot think of anything else. It would have been far more practical to agree with the Germans that both parties would ramble up fifty thousand boys a day on the market square and shoot them. Better, cleaner and a hell of lot more humane’.

Tijd weggooien

De Alchemisten en ik waren hier overigens niet alleen voor en geschiedenislesje. Nee, ik vind het heilzaam om hier rond te open over Tyne Cott, de grootste oorlogsbegraafplaats ter wereld en uit te kijken over de eindeloze rijen met grafstenen. Gemiddelde leeftijd: 18 jaar en twee maanden. Honderdduizenden jongens die voor altijd achttien zouden blijven op de vergeelde afscheidsfoto op het dressoir. Levens vol hoop en belofte al voor de bloei gebroken. Wanneer ik de klappen en geschenken van het leven krijg, ga ik hierheen. Want of je nu in voorzienigheid gelooft of niet, of het leven zin heeft of niet, wat we doen in ons leven is kort. Als je bedenkt hoeveel tijd je weggooit met nadenken over wat je wilt, wat je niet wilt missen, dingen doet terwijl je eigenlijk een andere weg wilt inslaan, kijk dan in gedachten over die zee van zerken en bedenk: ik ben er nog. Niemand houdt me tegen behalve ikzelf.

Je laat je tegenhouden door twijfel, onzekerheid, angst. Maar vooral door hebberigheid. Want je wilt alles. Door gemakzucht, want je kiest niet de juiste weg maar die van de minste weerstand. En door ruggengraatloosheid, omdat je niet durft te kiezen voor wat jíj belangrijk vindt, maar doet uiteindelijk wat ánderen belangrijk vinden vóór jou.

Leven is het lef om keuzes te maken. Niet de “juiste” keuze, of de meest succesvolle, maar de keuze waar jij voor staat. De keuze om te durven zijn wie je bent. Om op te staan en je eigen weg te gaan.

De Alchemist

Maar wie ben ik? Waar stá ik voor? Hoe vind ik mijn bestemming? Het antwoord daarop kan niemand je geven. Ik heb een klein groepje studenten gevraagd om samen op zoek te aan naar die antwoorden. We hebben ons De Alchemist genoemd. We gaan op zoek naar verborgen waarheden. In onszelf en in de wereld. Elke maand komen we een hele zondag bij elkaar en samen gaan we op reis of we ‘trekken een boek uit elkaar’. We discussiëren over toekomstscenario’s en schrijven onze versie daarvan op. Telkens vinden we onszelf in een andere context en dat laat ons een ander aspect zien van elkaar en van onszelf.

Wat we doen is niet geheim. Maar het is geen lineair proces. We staan niet aan het begin van een reis en kijken dan naar de tussenstops en het eindstation. Nee, waarom alleen recht vooruitkijken? Wij reizen in een cirkel, en grillige cirkel. In het midden staan we zelf. Dat is spannend en onverwacht. Bovendien is het de enige manier om wijsheid te vergaren want waar je ook bent, hoe je leven ook is, je leven is niet lineair. Je neemt jezelf altijd mee en gelukkig maar. Je bent het enige wat je hebt.

Daarom ook noemen we ons De Alchemist. Kennis is immers maar twee dimensionaal en lineair. Wijsheid is circulair en alomvattend.

Kasselberg

Na de oorlogsbegraafplaatsen staken we de grens over naar Frankrijk. Het is wonderlijk om je te bedenken dat ook dit lang een Nederlandstalig gebied is geweest.

Iets wat wij ervaren als heel Nederlands kwam hier vandaan, van een weilandje bij Hondschoote. Even buiten het stadje ligt langs de provinciale weg een kapelletje. Het gedenkt dat hier op 12 juli 1562 de eerste hagenpreek werd gehouden. Het verzet tegen een almachtige en corrupte kerk die je verbood om zelf de Bijbel te lezen, ontstond hier. Het broeide in de kerk. Mensen kwamen in opstand tegen het feit dat rijken een plekje in de hemel konden kopen en ook tegen de hele nomenclatura en hiërarchie in de moederkerk. Ofwel in de clerus als in de theologie.

Het Geuzenkappelletje in Hondschote.

Ze wezen de legers heiligen af en keerden zich af van de pronk en praal. In dit veld kwamen voor het eerst ontgoochelde katholieken bij elkaar om in het veld, niet onder het oog van de geestelijkheid maar onder het blote oog van God te bidden en hun geloof te belijden. De hagenpreken vonden vaak plaats in dit weiland en naar dit voorbeeld ook in de wijde omgeving. Vier jaar later trekt een groep ontevreden gelovigen van dit weiland naar de Sint Laurentiuskerk in Steenvoorde. De vlam sloeg in de pan en ze sloegen alle heiligenbeelden (en waarschijnlijk ook de nonnen) in kapot. In krap twee maanden golfde de beeldenstorm van Frans Vlaanderen via Antwerpen naar Groningen. De mythe van het ‘typisch’ Nederlands individualisme en onze afkeer van hiërarchie ontstond gewoon hier, op een Frans boerenlandje.

Het kapelletje waar we voor staan is niet neergezet om dit feit te gedenken, nee, het is 200 jaar later neergezet. De katholieke landeigenaren lieten het bouwen om boete te doen. Uit schaamte dat de reformatie in de Nederlanden uitgerekend op hun grond was begonnen.

We gingen verder, verder naar het huis van de eerste Europeaan die Mongolië bezocht, verder naar de Kasselberg van waar de hertog van Orléans de ‘Nederlandse’ legers al zag aankomen. Weer terug naar Ieper om daar de herdenking onder de Menenpoort bij te wonen. Sinds 1919 wordt hier, elk jaar, elke maand, elke week, ja, elke dag om acht uur ’s avonds het verkeer stilgelegd om de gevallenen van de Eerste Wereldoorlog te gedenken met een ceremonie.

Bijna vijfendertigduizend keer is deze weg afgesloten geweest, kwamen burgers en militairen bijeen om de gevallenen te eren. Indrukwekkend. En elk van ons dacht het zijne in die twee minuten stilte. Maar ook: wat als ik maar 18 jaar oud was geworden?